คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : เดกซาเมทาโซน (Dexamethasone)
ยาเดกซาเมทาโซน (Dexamethasone) คือยาสังเคราะห์กลุ่ม Glucocorticoid ที่เป็นยาสเตียรอยด์ชนิดหนึ่ง นักวิทยาศาสตร์นำมาใช้เป็นยาต้านการอักเสบ/ยาแก้อักเสบ และมีฤทธิ์กดภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกายไม่ให้ทำอันตรายต่อเนื้อเยื่อหรือต่ออวัยวะภายใน ซึ่งด้วยคุณสมบัติดังกล่าว ส่งผลให้ยาเดกซาเมทาโซนถูกนำมาใช้บำบัดรักษาโรคต่างๆ ได้มากมาย เช่น
- บรรเทาอาการอักเสบต่างๆ ที่เกิดกับร่างกาย
- รักษาโรคข้อรูมาตอยด์
- รักษาอาการหอบหืด โรคหืด
- รักษาและป้องกันภาวะอักเสบของตาอันมีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือหลังผ่าตัดต้อกระจก
- บรรเทาอาการบวมของจอตา/จอประสาทตา อันมีสาเหตุจากเส้นเลือดดำใหญ่ที่ไปหล่อเลี้ยงตีบตัน
- รักษาอาการอักเสบของหู (หูติดเชื้อ) อันมีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
- รักษาและบรรเทาแผลในปาก ช่องคอ โดยใช้ในรูปแบบของยาพ่น
- ลดภาวะสมองบวมในผู้ป่วยเนื้องอกสมอง มะเร็งสมอง
- บรรเทาและลดอาการข้างเคียงของยากลุ่มยาเคมีบำบัดในผู้ป่วยมะเร็ง
- ใช้เป็นยาทดแทนในผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อยาเพรดนิโซโลน
- ใช้รักษาอาการป่วยของทารกในครรภ์มารดาที่มีการพัฒนาของปอดผิดปกติ
- เกิดสิว ผิวหนังบางลง
- นอนไม่หลับ
- วิงเวียนศีรษะ ปวดศีรษะ
- รับประทานอาหารมากขึ้น
- น้ำหนักเพิ่ม
- เบื่ออาหาร
- ซึมเศร้า
- ความดันโลหิตสูง
- มีความเสี่ยงของการติดเชื้อมากขึ้น
- ความดันลูกตาสูง
- อาเจียนคลื่นไส้
- จิตใจสับสน
- ปัสสาวะน้อยลง
- บวม ใบหน้า ตามนิ้ว มือและขา
- กรณีที่ใช้ยาเป็นเวลานานๆ อาจเกิดต้อกระจก
*อนึ่ง: หากหยุดยาเดกซาเมทาโซนกะทันหันหลังกินยาต่อเนื่อง อาจมีอาการถอนยา เช่น ความดันโลหิตต่ำ เป็นไข้ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ ขึ้นผื่นคันตามผิวหนัง น้ำหนักลด เยื่อจมูกอักเสบ และเสียชีวิตได้
- ห้ามใช้ยานี้ กับผู้ป่วยที่ยังไม่ทราบสาเหตุของการติดเชื้อ
- ห้ามใช้ยานี้ กับผู้ที่มีการติดเชื้อราในอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย เพราะจะทำให้เชื้อรารุนแรงขึ้น
- ห้ามใช้ยานี้ กับผู้ป่วยที่เชื้อมาลาเรียขึ้นสมอง เพราะอาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
- ห้ามใช้ยานี้ กับผู้ที่อยู่ในช่วงให้วัคซีน เช่น วัคซีนฝีดาษ /วัคซีนไข้ทรพิษ เพราะจะทำให้เชื้อที่ใช้ผลิตวัคซีนรุนแรงขึ้น หรือประสิทธิภาพของวัคซีนด้อยลง
- การใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะบางกลุ่ม เช่นยา Ciprofloxacin, Ofloxacin, Trovafloxacin สามารถเพิ่มความเสี่ยงเกิดภาวะเอ็นอักเสบโดยเฉพาะกับผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป
- การใช้ยาปฏิชีวนะบางตัว เช่นยา Rifampin ร่วมกับยาเดกซาเมทาโซน จะทำให้ประสิทธิภาพในการรักษาของยาเดกซาเมทาโซนลดลงไป หากมีความจำเป็นต้องใช้ร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานของยาทั้งคู่
- การใช้ร่วมกับยาแก้ปวดบางตัว เช่นยา Ibuprofen อาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกในกระเพาะอาหาร ลำไส้ (ภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร) มีอาการปวดท้อง วิงเวียนศีรษะ ปวดหัว อุจจาระมีสีดำเหมือนยางมะตอย (จากมีเลือดออกในทางเดินอาหาร) จึงควรหลีกเลี่ยงหรือให้รับประทานยาแก้ปวดหลังอาหาร
- การใช้ร่วมกับยาลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด/ ยาต้านเกล็ดเลือด เช่นยา Aspirin สามารถทำให้ประสิทธิภาพของยาลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือดด้อยลงไป ควรหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกันหรือแพทย์ปรับขนาดของการรับประทานยาทั้งคู่ ยาลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด